GELENEĞİN BİRİKİMİNDEN YENİ BİR DÜŞÜNCENİN İNŞASINA...

2023-05-02 18:00:00



İhtisas Çalışmaları - Bahar 2023

Bilimsel problem alanlarına odaklanarak bilgi üretimine ve ilgili alandaki araştırmalara öncülük etmeyi amaçlayan İhtisas Çalışmaları akademide güçlü bir disiplinler arası zemin oluşturmayı ve her seviyeden araştırmacıya yapıcı-eleştirel bir perspektif kazandırmayı amaçlıyor. Bu hedefler doğrultusunda planlanan İhtisas Çalışmaları'nın programlarına katılarak akademik üretimin paydaşı olabilirsiniz.

2023 Bahar döneminde farklı disiplinlerden toplamda 12 farklı ders, okuma grubu ve atölyeye başvuru kabul edilecektir. Ders, okuma grubu ve atölyelere dair tüm bilgileri aşağıda yer alan kutucuklara tıklayarak öğrenebilirsiniz.

Katılmak istediğiniz her ders, okuma grubu ve atölye için tek tek başvuru yapmalısınız. Yüz yüze yapılacak programlar İLEM'in Üsküdar'da yer alan binasında gerçekleştirilecektir.

Son başvuru tarihi 27 Nisan 2023'tür.

Yürütücü: Mahmut Hakkı Akın

Başlangıç: 3 Mayıs Çarşamba, 17:00-18:30 (5 hafta aynı gün ve saatte yüz yüze düzenlenecektir.)

Ders Hakkında

Bu derste genel Türk siyasal hayatı tarih yazımının dışında Türkiye’de siyasal hayatı ve kültürü belirleyen tarihsel ve sosyolojik etkenler üzerinde durulacaktır. Bu etkenler, dönemlere göre farklılaşmaktadır.  Bir yandan da Türk siyasetinde bazı eğilimlerin kendi gelenekleri üzerinden varlıklarını sürdürdükleri de görülmektedir. II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e, tek partili dönemden çok partili hayata, askeri darbelerden değişen sistemlere kadar bütün yaşananlar toplumu etkilediği gibi genel olarak siyaset de toplumdan etkilenmiştir. Başka bir deyişle, Türkiye’nin toplumsal değişimi, bir toplumsal kurum olarak siyasete ve siyasal farklılaşmalara da kaynaklık etmiştir. Toplumsal değişim, nicel ve nitel pek çok veri ve gösterge üzerinden takip edilmektedir. Bu veriler ve göstergeler toplumsal değişime bağlı olarak siyasallığı da anlamaya ve açıklamaya imkân sağlamaktadır. Bu dersi takip eden öğrenciler, Türkiye’de siyasallığın sosyolojik dinamiklerini dönemler, partiler, devlet-toplum ilişkisi ve örnek olaylar gibi konular üzerinden öğreneceklerdir. Öğrencilerin siyasal sosyoloji alanında çeşitli çalışmalardan ve kaynaklardan haberdar olmaları ve Türk siyasal kültürüne alternatif bir bakış açısı edinmeleri öncelikle hedeflenmektedir.

Ders lisansüstü öğrencilerin ve lisans eğitimlerinin son aşamalarında olan öğrencilerin başvurusuna açıktır. Oturumlar okuma ve tartışma merkezli olacağı için katılacak öğrencilerin alana dair ilgileri ve birikimleri önem arz etmektedir.

  1. Hafta - Siyasal Sosyoloji: Teorik ve Metodolojik Yönelimler
  2. Hafta - Türk Siyasal Tarihinin Sosyolojik Analizi Nasıl Yapılabilir?
  3. Hafta - Toplumsal Farklılaşma ile Siyasal Farklılaşma İlişkisi
  4. Hafta - Dünyada ve Türkiye’de Devlet, Sivil Toplum, Demokrasi, Sağ ve Sol
  5. Hafta - Türkiye’de Siyasal Düşünce, İdeolojiler ve Sosyoloji

Yürütücü: Mesut Bostan

Başlangıç: 4 Mayıs Perşembe, 17:00-18:30 (5 hafta aynı gün ve saatte yüz yüze düzenlenecektir.)

Ders Hakkında

Türk Sineması Sosyolojisi dersi Türk sinemasını kültürel bağlam içerisinde bir toplumsal pratik olarak yorumlamayı mümkün kılacak bir çerçeve önermektedir. Dersler boyunca bir yandan Türk sinemasının yapısı anlaşılmaya çalışılacak bir yandan da bu yapı içerisinde kendi sinemalarını geliştirmiş olan Osman Seden, Lütfi Akad ve Metin Erksan ve Yücel Çakmaklı gibi yönetmenlerin yaklaşımları bu yapıyla ilişkileri üzerinden analiz edilecektir. Türk sinemasındaki popüler anlatının ortaya koyduğu toplumsal dinamiklerle birlikte bahsi geçen yönetmenlerin yaklaşımlarının entelektüel, politik ve sosyal anlamı araştırılmaya çalışılacaktır.

Dersin sonunda öğrencilerin Türk sinemasının 1950’li yıllardan 1990’lı yıllara kadarki döneminde nasıl bir toplumsal alan oluşturduğunu ve bu alanda temayüz etmiş dört yönetmen üzerinden Türk sinemasında ne tür şahsiyetler inşa edilebildiği hakkında fikir edinmeleri tasarlanmaktadır. Türk sinemasında kanonik sinema tarihi yaklaşımlarının köşe taşlarını oluşturan filmler ve yönetmenlerin ötesinde popüler anlatının da tarihsel ve sosyolojik bir analizini yapmak da dersin temel eksenlerinden birini oluşturacaktır. Bu bakımdan Türk sineması eleştirisinin eleştirisi de yapılacak, sinema eleştirisi alanının kuruluş biçimi bir diğer eksen olarak derslerde tartışılacaktır.

Ders lisansüstü öğrencilerin ve lisans eğitimlerinin son aşamalarında olan öğrencilerin başvurusuna açıktır. Oturumlar okuma ve tartışma merkezli olacağı için katılacak öğrencilerin alana dair ilgileri ve birikimleri önem arz etmektedir.

  1. Hafta - Türk Sineması Sosyolojisine Giriş
  2. Hafta - Türk Sinemasında Popüler Anlatıyı Kuran Bir Yapımcı-Yönetmen: Osman Seden
  3. Hafta - Lütfi Akad: Yeşilçam’da Romancı Bir Yönetmen
  4. Hafta - Metin Erksan: Türk Sinemasında Deha
  5. Hafta - Yeşilçam ve Milli Sinema

Yürütücü: Veysel Bozkurt

Başlangıç: 2 Mayıs Salı, 17:30-19:00 (5 hafta aynı gün ve saatte yüz yüze düzenlenecektir.)

Ders Hakkında

Bu programda bilim, bilimsel araştırmanın dayandığı paradigmalar, bilimsel araştırma süreci işlenecektir. Ayrıca bilimsel araştırma süreci, bilimsel araştırmanın tasarımı, örneklemi, örneklemi, veri toplama teknikleri veri analizi konuları üzerinde durulacaktır. Katılımcıların bilgisayarlarında SPSS’in yüklü olması istenecektir. Zaman ölçüsünde SPSS üzerindeki-kare, t-testi, tek yönlü ANOVA, faktör analizi, korelasyon analizi gibi temel analiz teknikleri üzerinde durulacaktır. Süre kısa olsa da katılımcılardan akademik bir makalenin tasarımı istenecektir.

Ders lisansüstü öğrencilerin ve lisans eğitimlerinin son aşamalarında olan öğrencilerin başvurusuna açıktır. Oturumlar okuma ve tartışma merkezli olacağı için katılacak öğrencilerin alana dair ilgileri ve birikimleri önem arz etmektedir.

  1. Hafta - Bilim, bilimsel araştırma paradigmaları
  2. Hafta - Bilimsel araştırma süreci, aşamaları
  3. Hafta - Örneklem, Data ve Veri Analizine Giriş
  4. Hafta - SPSS’de veri analizi
  5. Hafta - Hazırlanan araştırma taslaklarının değerlendirilmesi

Yürütücü: Karim Sadek

Başlangıç: 2 Mayıs Salı, 17:00-18:30 (5 hafta aynı gün ve saatte yüz yüze düzenlenecektir.)

Ders Hakkında

*Program dili İngilizce'dir.

The modern study of Islam disintegrates it into seemingly distinct and separate subjects (kalam, fiqh, tasawwuf). Further, and within each subject, the tendency is to disentangle the religious from the rational, ethical, legal, social, or political component in order to fit it within secular reason, liberal rights, or a post-metaphysical worldview. Our overarching aim in this course is to take a step towards re-integrating the modern study of Islam. Our entry point is ethics, and our guiding question is: What sort of ethical system is Islamic ethics?

Our readings will focus on Abdulaziz Sachedina’s Islamic Ethics (2022) and Linda Zagzebski’s Exemplarist Moral Theory (2017). Sachedina argues that Islamic ethics is “a critical component of the entire religious worldview presented by the Qur’an” (x), and Zagzebski puts forward a moral theory the foundation of which is exemplars, “supremely admirable persons” (1). Through class discussions and short writing assignments we will engage critically with these works by way of investigating the potential of an exemplarist Islamic ethics – one that takes Prophet Muhammad (SAW) as its central and main exemplar – for an integrated modern approach to the study of Islam.

The course is open to graduate students and students in the final stages of their undergraduate studies. Since the sessions will be centered on reading and discussion, it is important for the students to have an interest and background in the discipline.

  1. Hafta - Sachedina, Chapter 1: Introduction, Sachedina, Chapter 3: The Genesis of Moral Reasoning in Religious Ethics 
  2. Hafta - Sachedina, Chapter 5: Natural Law and Ethical Necessity, Sachedina, Chapter 6: The Ethics of Interpretive Jurisprudence
  3. Hafta - Zagzebski, Chapter 1: Why Exemplarism?, Zagzebski, Chapter 2: Admiration
  4. Hafta - Zegzebski, Chapter 5: Emulation, Zegzebski, Chapter 7: Right, Wrong, and the division of Moral Linguistic Labor
  5. Hafta - No readings. Open discussion1: Can an exemplarist Islamic ethics help us integrate the modern study of Islam?, Open discussion: Can an exemplarist Islamic ethics help us integrate the modern study of Islam?

Yürütücü: Muhammed Bedirhan

Başlangıç: 5 Mayıs Cuma, 17:00-18:30 (5 hafta aynı gün ve saatte düzenlenecektir. Bir hafta yüz yüze, bir hafta çevrimiçi olarak gerçekleşecektir.)

Ders Hakkında

Bu derste vahdet-i vücûd sisteminin bilgi, varlık ve değerler alanına dair ana metinlerini ve bu bağlamda sisteme yöneltilen eleştirilere karşı verilen cevaplardan teşekkül etmiş müdâfaa literatürü ele alınacaktır. Bu açıdan öncelikli olarak tasavvuf düşüncesine göre bilgi problemi ele alınacak, nefs teorosinin ana esaslarına değinildikten sonra hakikatin bilgisinin imkânı, kaynağı, değeri, aklın sınırlılığı ve doğru bilginin hangi kıstasla ölçüleceği gibi problemlere tasavvufi metinlerden hareketle cevaplar aranacaktır.

Tasavvuf geleneği ilk tezahür ettiği dönemlerde bir dini hareket ve bir dindarlık modeli olarak kendini göstermiştir. Bu dini hareket ve metot kısa süre sonra bir dünya görüşü olarak gelişecek ve İslâm bilim geleneği içerisindeki üç tümel disiplinden biri olacaktır. Bu dünya görüşünün merkezinde İslâm’ın kurucu doktrini olan tevhidin mistik tecrübesi yer alır. Sûfîler bu tecrübeden hareketle din ve dünya görüşlerini inşa etmişlerdir. Sonraki dönemlerde vahdet-i vücûd adıyla da anılacak olan doktrin sûfîlerin bu alanda ortaya koydukları en kapsamlı ve sistematik din ve dünya görüşüdür diyebiliriz. Bu görüşe mensup olan sûfîler bu görüşün ana esaslarını açıkladıkları temel eserler ortaya koymuşlardır. Diğer dini hareketler ya da tümel disiplinlere karşı kendi görüşlerinin ilkelerinin geçerlilik ve tutarlılıklarını kanıtlamak adına çeşitli müdafaa metinleri de yazmışlardır.

Bu derste vahdet-i vücûd sisteminin bilgi, varlık ve değerler alanına dair ana metinlerini ve bu bağlamda sisteme yöneltilen eleştirilere karşı verilen cevaplardan teşekkül etmiş müdâfaa literatürü ele alınacaktır. Bu açıdan öncelikli olarak tasavvuf düşüncesine göre bilgi problemi ele alınacak, nefs teorosinin ana esaslarına değinildikten sonra hakikatin bilgisinin imkânı, kaynağı, değeri, aklın sınırlılığı ve doğru bilginin hangi kıstasla ölçüleceği gibi problemlere tasavvufi metinlerden hareketle cevaplar aranacaktır. Bu bağlamda tasavvufî bilginin yöntemini ifade eden amel yönetminin ana unsuru olan keşf ve müşâhedenin seyr u sülûk yoluyla nasıl gerçekleşmekte olduğu, bunlar sonucunda ulaşılan bilginin nasıl tutarlı ve geçerli bir hâle getirileceği problemleri metinlerden takip edilecektir. Bunun yanı sıra tasavvuf ontolojisi ve bu ontolojide ele alınan temel problemler de derste ele alınacak başlıklar arasındadır. Bu çerçevede tasavvufun ilk devirlerde Tanrı-insan ilişkisi çerçevesinde geliştirdiği anlayışın Tanrı-âlem-insan ilişkileri çerçevesine yerleştirilmesi sürecinin sonucunda oluşan metinler incelenecektir. Ardından varlık, varlığın hakîkati ve bunun zorunlu bir hakikat oluşu, birliği, müşahhaslığı gibi vahdet-i vücûd sisteminin ana ilkesinin tahlili ile ilgili metinler takip edilecek ve  bu metinlerdeki ana problemler olan varlık-mâhiyet ilişkisi, adem ve mâdum, mâdumun şeyliği ve mâhiyetlerin gayr-i mec'ul oluşu, illet-mâlul, cevher-araz gibi genel durumlar ile ilgili problemler ile Tanrının zâtı, sıfatları, isimleri, fiilleri, ahvâl-i ilâhiyye gibi özel ilahiyat bahisleri hakkında metinlerin ileri sürdüğü görüşler tahlil edilecektir. Yine bu metinler bağlamında  vahdet-I vücûd anlayışına gore âlemin yaratılışının nasıl gerçekleştiği, bu yaratılışta etkin olan unsurların neler olduğu, eşyanın sıradüzeninin nasıl gerçekleştiği gibi problemler ele alınacaktır.

Insan ile âlem arasındaki ilişki, mikrokozmos-makrokozmos benzerliği üzerinden değerlendirilecek ve sufilerin insan-ı kâmil tasavvurlarının genel çerçevesi ortaya konulacaktır. Ontolojik unusurların sonunda tasavvufi dünya görüşünün sonucu olarak ortaya çıkan eskatoloji ve soteriyolojiye değinilerek tasavvufun din felsefesinin problemleri değerlendirilecektir

Ders lisansüstü öğrencilerin ve lisans eğitimlerinin son aşamalarında olan öğrencilerin başvurusuna açıktır. Oturumlar okuma ve tartışma merkezli olacağı için katılacak öğrencilerin alana dair ilgileri ve birikimleri önem arz etmektedir.

  1. Hafta - Vahdet-i vücûd sisteminin tarihsel arkaplanı hakkında genel giriş, Vahdet-i Vücûd sistemiminin dayandığı epistemoloji
  2. Hafta - Vahdet-i vücûd sistemindeki ana ilkeler 1: vücûdun hakîkat düzeyi, Vahdet-i vücûd sistemindeki ana ilkeler 2: vücûdun müşahhas birliği
  3. Hafta - Vahdet-i vücûd sistemindeki ana ilkeler 3: vücûdun zorunlu varlık olması, Vahdet-i vücûd sistemindeki ana ilkeler 4: vücûddaki birlik ve mevcuddaki çokluk
  4. Hafta - Merâtib-i vücûd ve merâtib-i mevcûdât: Vahdet-i vücûda göre vücûdun ontolojik ve kozmolojik mertebelerinin incelenmesi, İnsanın Tanrı ve âlemle ilişkisi ve tür ve fert olarak insanın vahdet-i vücûd sistemi içerisindeki konumu.
  5. Hafta - Vahdet-i vücûd sisteminin eskatolojisinin incelenmesi, Vahdet-i vücûd sistemine göre insanın kurtuluşunun anlamı.

Yürütücü: M. Hüseyin Mercan

Başlangıç: 11 Mayıs Perşembe, 18:30-20:00 (4 hafta aynı gün ve saatte yüz yüze düzenlenecektir.)

Ders Hakkında

2011 yılında başlayan Arap dünyasındaki halk ayaklanmaları bölge tarihinin önemli kırılma noktalarından biridir. Bu süreçte Tunus, Mısır, Yemen ve Libya’da otoriter rejimler yıkılırken Körfez siyasetinin dengeleri ve Bahreyn’in özel koşulları nedeniyle ayaklanmalar burada bastırılmış, Suriye’de ise iç savaşa evirilen bir durum ortaya çıkmıştır. Uzun yıllardır iktidarda bulunan otoriter liderlere karşı toplumun farklı kesimlerinin bir araya gelerek devrimi gerçekleştirme konusunda gösterdiği irade geçiş sürecinde yeterince ortaya konamadığından kırılganlıklar artmış ve bu durum yeni krizleri tetikleyerek önceki rejim mensuplarının bu ülkelerde güç kazanmasına kapı aralamıştır. Bugün bölgede yaşanan sorunların önemli bir kısmının ayaklanmalar sonrası inşa sürecindeki hatalardan kaynaklanıyor oluşu da ayaklanmaların başladığı ülkelerin siyasal rejimleri ve kurumsallaşma düzeyleriyle doğrudan alakalıdır. Halk devrimleri sonrasında ortaya çıkan demokratik rejim inşası fırsatına karşı bölgenin yapısal sorunlarının getirdiği krizler, sürecin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini engelleyen temel faktörlerdir. Bu çerçevede seminer dizisinin amacı Orta Doğu’nun yerel, bölgesel ve küresel siyasetteki denklemini değiştiren ayaklanmalar ve sonrasının derinlemesine incelenerek mevcut göstergeler ışığında bir gelecek projeksiyonu sunmaktır

Ders lisansüstü öğrencilerin ve lisans eğitimlerinin son aşamalarında olan öğrencilerin başvurusuna açıktır. Oturumlar okuma ve tartışma merkezli olacağı için katılacak öğrencilerin alana dair ilgileri ve birikimleri önem arz etmektedir.

  1. Hafta - Ayaklanmaların Ortaya Çıkış Dinamikleri
  2. Hafta - Ayaklanmalar Sonrası Demokratikleşme Süreci ve Aktörlerin Rolü 
  3. Hafta - Ayaklanmalar Sonrası Kurumsallaşma Problemleri ve Yeniden Otoriterleşme
  4. Hafta - Yeni Orta Doğu’da Siyasal Durum: Fırsatlar, Tehditler ve Krizler

Yürütücü: Lütfi Sunar

Başlangıç: 2 Mayıs Salı, 18:00-19:30 (5 hafta aynı gün ve saatte yüz yüze düzenlenecektir.)

Ders Hakkında

“Türkiye'nin Toplumsal Yapısı” dersi, Türkiye'nin zengin toplumsal dokusunu keşfetmek için eşsiz bir fırsat sunuyor. Türkiye'nin tarihi ve kültürel mirası hem karmaşık hem de çok yönlü bir sosyal yapı yaratmıştır. Türkiye toplumu aynı zamanda mpdernleşme, sanayileşme, göç ve kentleşme çerçevesinde hızlı bir değişim içerisindedir. Bu değişimler, Türkiye'nin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Bu ders sayesinde öğrenciler, Türkiye'nin geçmişteki ve günümüzdeki toplumsal yapısını daha iyi anlayacaklar, bugün Türk toplumunu şekillendiren çeşitli sosyal sınıfları, kültürel gelenekleri, siyasi görüşleri ve sosyal kurumları keşfedeceklerdir. Bu derse katılan öğrenciler ayrıca demografiden sanayileşmeye, kentleşmeden göçe, siyasetten eğitime kadar Türkiye'nin toplumsal yapısını etkileyen unsurları derinden kavrayacaklardır.

Ders lisansüstü öğrencilerin ve lisans eğitimlerinin son aşamalarında olan öğrencilerin başvurusuna açıktır. Oturumlar okuma ve tartışma merkezli olacağı için katılacak öğrencilerin alana dair ilgileri ve birikimleri önem arz etmektedir.

  1. Hafta - Demografik Dönüşümler ve Ailenin Değişimi
  2. Hafta - Kurumlar ve Bürokrasi
  3. Hafta - Göç ve Kentleşme
  4. Hafta - Türkiye Ekonomisinin Dönüşümü: Kamu Ekonomisi, Sermaye ve Küreselleşme 
  5. Hafta - Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik

Yürütücü: Mustafa Yavuz

Başlangıç: 8 Mayıs Pazartesi, 18:00-19:30 (5 hafta aynı gün ve saatte yüz yüze düzenlenecektir.)

Okuma Grubu Hakkında

Bu okuma grubunun hedef kitlesi lisansüstü çalışmalar yürüten bireyler olmakla birlikte, sınırlı sayıda lisans öğrencisine yer verilebilecektir. Bu grupta, sırasıyla önce biyoloji tarihinden başlanacak, ardından biyoloji felsefesi alanıyla ile ilgili önemli eserlere yer verilecektir. Biyoloji felsefesiyle ilgili literatür elbette bu listedeki kitaplarla sınırlı değildir. Bu sebeple, belirli temalara değinen eserler özellikle bu listeye alınmıştır. Yaşamın ya da diğer bir deyişle canlılığın nasıl ortaya çıktığı, ne olduğu, nasıl göründüğü gibi konulara temas edildikten sonra, bitkilere, hayvanlara ve insana birer biyolojik varolan olarak bakışımızı değiştirmemizi gerektirecek eserler okunacaktır. Listedeki son iki eser, insan, şehir ve politika üçgenine atıf yapmaktadır. Özellikle yirminci ve yirmi birinci asırların bir ürünü olduğunu belirtmemiz gereken biyoloji felsefesi elbette ki belirli bir tarihi serüvenin neticesidir. Dolayısıyla bu tarihi tecrübeye işaret kabilinden iki esere okuma listesinin başında yer verilmiştir. Bu okuma grubunda Biyoloji Felsefesinin ana akım bilim felsefesinden hangi hususiyetleri ile ayrıldığına da değinilecek, listedeki tüm eserler eleştirel bir bakışla ele alınacaktır. Zira ancak eleştirel ve analitik bir bakışla sentetik çalışmalarda kullanılabilecek epistemik ve ontik malzemeler üretilebilir. Bu okuma grubu Biyoloji Felsefesi alanını genç kuşaklara tanıtmayı hedeflemektedir. Ayrıca son haftada katılımcılardan yazım ürünü beklenmektedir.

Ders lisansüstü öğrencilerin ve lisans eğitimlerinin son aşamalarında olan öğrencilerin başvurusuna açıktır. Oturumlar okuma ve tartışma merkezli olacağı için katılacak öğrencilerin alana dair ilgileri ve birikimleri önem arz etmektedir.

  1. Hafta - Biyoloji Tarihi Jean Theodorides ve Thomas Junker
  2. Hafta - Biyolojiyi Benzersiz Kılan Nedir?, Fiziğin Ötesinde Bir Dünya Yaşamın Ortaya Çıkışı ve Evrimi 
  3. Hafta - Yaşam Nedir? Kimyanın Biyolojiye Dönüşümü, Yaşam Nedir? Beş Adımda Biyolojiyi Anlamak 
  4. Hafta - Bitkilerin Bildikleri, Hayvan ve İnsan Üzerine İki Ders
  5. Hafta - Posthüman: Şehir ve Beden, Biyopolitika (Thomas Lemke) / Yazım ürünlerinin teslimi

Yürütücü: Nail Okuyucu

Başlangıç: 3 Mayıs Çarşamba, 17:30-19:00 (5 hafta aynı gün ve saatte yüz yüze düzenlenecektir.)

Okuma Grubu Hakkında

Bu okuma grubunda fıkıh düşüncesinde şahsiyetin ve buna bağlı olarak toplumsal bağın tanımlanışı ve bütüncül bir hukuk teorisi içinde nasıl inşa edildiği işlenecektir.  Furû ve usul-ı fıkıh kitaplarının ilgili başlıklarının takip edileceği oturumlarda ilgili konular zimmet, ehliyet, emanet, velayet, şehadet ve adalet gibi kavramlar üzerinden takip edilecektir.

Bu okuma grubunda fıkıh düşüncesinde şahsiyetin ve buna bağlı olarak toplumsal bağın tanımlanışı ve bütüncül bir hukuk teorisi içinde nasıl inşa edildiği işlenecek; Kur’an ve Sünnet ışığında şekillenen erken dönem İslam toplumunda dini ve hukuki yönleriyle şahsiyetin tanımı ve mensubiyetlere dayalı olarak organize olan toplumsal bağın esasları bahse konu edilecektir. İslam toplumlarını oluşturan unsurlar etrafında gelişen ilk tecrübelerin fıkıh ilminin teşekkülü ile birlikte nasıl bir teorik muhtevaya büründüğü, birincil metinlerden hareketle takip edilecektir. Bunun için furû ve usul-ı fıkıh kitaplarından ilgili başlıklar, farklı ekollerin yaklaşımlarını yansıtacak şekilde okunacak ve katılımcılarla birlikte müzakere edilecektir. Konu, fıkıh kitaplarında özenle işlenen zimmet, ehliyet, emanet, velayet, şehadet ve adalet gibi kavramlar üzerinden takip edilecektir.

Ders lisansüstü öğrencilerin ve lisans eğitimlerinin son aşamalarında olan öğrencilerin başvurusuna açıktır. Oturumlar okuma ve tartışma merkezli olacağı için katılacak öğrencilerin alana dair ilgileri ve birikimleri önem arz etmektedir.

Yürütücü: Büşra Sıdıka Kaya

Başlangıç: 5 Mayıs Cuma, 17:00-18:30 (5 hafta aynı gün ve saatte yüz yüze düzenlenecektir.)

Okuma Grubu Hakkında

Bu okuma grubunda, Moğol istilaları neticesinde Abbasi hilafetinin yıkılmasının ardından İslam dünyasının dönüşümü ve bu dönemde yaşayan ulemanın kendi dönemlerine nasıl bir yorum kazandırdıkları konusuna odaklanılacaktır. Memlük ulemasının farklı bilgi havzalarındaki entelektüel ortamlarla olan ilişki ağları, bilgi alışverişleri ve ulema arası bilginin aktarımı dersimizin ana temalarını oluşturmaktadır. Memlüklerin çok farklı etnik ve mezhepsel birikimi bir araya getirmesi Memlük toplumsal yapısının ve dönemin entelektüel çevrelerinde karşımıza çıkan pratiklerin yönünü önemli ölçüde etkilemiştir. Dört Sünni mezhebe dair metinlerin aynı medresede eğitiminin verildiği Memlük eğitim kurumları ulemanın yetiştikleri havzaların birikimini aynı mekânda karşılıklı olarak ortaya koydukları ilim meclislerinin tesis edilmesini mümkün kılmıştır. Bu noktada Memlük ulemasının özellikle Kahire şehrinde tesis ettikleri ders halkalarında sahip oldukları bilgi birikimini öğrencilerine aktarmaları, çeşitli metinler üzerinden tartışmalarını sürdürmeleri meselenin çok daha geniş bir zeminde ele alınmasını zorunlu kılmaktadır. Moğol istilaları neticesinde zorunlu olarak bir araya gelen ulemanın Memlük topraklarında bilginin aktarımı ve üretimi noktasında ortaya koydukları entelektüel faaliyetlerin tematik olarak ele alındığı derste Memlük toplumunda ulema-siyaset ilişkileri, mezhepler arası çatışma noktaları, ulema arası ihtilaflar, iktisadi problemlerin metne yansıması, ulema arası mansıp mücadeleleri ve Memlük ulemasının bu süreci nasıl yorumladığı dönemin anlatı metinleri üzerinden bağlamsal olarak ele alınacaktır.

Ders lisansüstü öğrencilerin ve lisans eğitimlerinin son aşamalarında olan öğrencilerin başvurusuna açıktır. Oturumlar okuma ve tartışma merkezli olacağı için katılacak öğrencilerin alana dair ilgileri ve birikimleri önem arz etmektedir.

  1. Hafta - Memlük Siyasi Yapısı ve Ulema Bilgi Ağları, Memlük Eğitim Kurumları ve Ulema Bilgi Ağları
  2. Hafta - Memlükler Dönemi Dünya Tarihini Yeniden Kurgulamak, Memlükler Dönemi Tarih Metodolojisi Üzerinden Zamanın Anlamlandırılması
  3. Hafta - Memlük Biyografik Ansiklopedileri Üzerinden Güç ve İktidar, Tarih Yazıcılığının Merkezine Memlük Kentsel Alanını Yerleştirmek
  4. Hafta - Memlük Kronikleri Üzerinden Süreklilik ve Dönüşüm
  5. Hafta - Memlükler Dönemi Sosyal Hayat ve Ulema Bilgi Ağları

Yürütücü: Ahmet Köroğlu

Başlangıç: 6 Mayıs Cumartesi, 16:00-17:30 (5 hafta aynı gün ve saatte yüz yüze düzenlenecektir.)

Okuma Grubu Hakkında

Türk düşüncesinin yakın dönem önemli temsilcilerinin eserleri üzerinden ele alınacağı bu okuma grubunda 20. Yüzyılda Türk düşüncesinde, din devlet ve siyaset ilişkilerinin izlekleri ve yansımaları irdelenmektedir. İsmail Kara ile başlayan okumalar, bu dönem Şerif Mardin ile devam edecek ve ilerleyen dönemlerde benzer konular Kemal Karpat, Niyazi Berkes gibi isimlere odaklanarak ele alınmaya devam edecektir. Böylece Türk düşüncesinin özellikle 20. yüzyılının ikinci yarısına damga vurmuş isimlerin ortak meseleler üzerine geliştirmiş oldukları farklı projeksiyonlar karşılaştırmalı olarak ele alınmaya çalışılacaktır. Bu karşılıklı inceleme aynı dönemin farklı isimlerinin aynı meselelere yaklaşımlarını gösterme açısından bir imkân sunacakken, din, devlet, siyaset, toplum, tarih gibi önemli unsurların tartışılma biçimlerindeki zenginlikleri de ortaya koymuş olacaktır. Yöntem olarak, seçilen düşünürlerin düşünce dünyalarındaki temel odakları kendi eserleri üzerinden irdelenecek böylece bu düşünürlerin fikir dünyaları da anlamlandırılmaya çalışılacaktır.

Ders lisansüstü öğrencilerin ve lisans eğitimlerinin son aşamalarında olan öğrencilerin başvurusuna açıktır. Oturumlar okuma ve tartışma merkezli olacağı için katılacak öğrencilerin alana dair ilgileri ve birikimleri önem arz etmektedir.

  1. Hafta - İdeoloji, Bilgi Sosyolojisi ve Din, 
  2. Hafta - Türk Düşüncesi; Kurucu Fikirler ve Siyasi Akımlar
  3. Hafta - Türkiye’de Modernleşme; Temel Parametreler
  4. Hafta - Türkiye’de Din-Devlet-Toplum İlişkileri
  5. Hafta - Türkiye’de Siyaset ve Siyasal Kültür

Yürütücü: Vahdettin Işık, Ercüment Asil

Başlangıç: 4 Mayıs Perşembe, 16:00-17:30 (Haftalık düzenli olarak yüz yüze veya çevrimiçi olarak gerçekleşecektir.)

Atölye Hakkında

Proje, ‘uzun on dokuzuncu yüzyıl’ olarak da tanımlanan tarihi süreçte İslam-Batı ilişkisine dair oluşan literatürü ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Bu çerçevede Osmanlı entelektüel tartışmalarının bir izleği mahiyetinde olabilecek bir dizi metin analiz edilmiş, bir örnek teşkil etmesi bakımından, Sıratımüstakim dergisinde yayınlanmış ve dönemin tartışmalarında önemli yer işgal eden bazı metinler birlikte okunmuştur.

Bu dönem yapılacak çalışma ise uzun vadeli proje çalışmasının model bir uygulama atölyesi olarak planlanmıştır.  Bu çerçevede yapılacak çalışmanın üst başlığı da “İslam-Batı İlişkileri Literatürü: Tanzimat Dönemi Süreli Yayınlarında Medeniyet Literatürü Örneği” şeklinde belirlenmiştir.

Proje iki aşamadan oluşmaktadır.

Birinci Aşamada Yapılacak Çalışmalar:

Bütünüyle Osmanlı Türkçesi ve alfabesinden oluşan halihazır literatür, teknik olarak kelime ve kavram atamasıyla taranabilir değildir. Örnek vermek gerekirse Hakkı Tarık Us vb. koleksiyonlarda var olan hazır literatür kataloglanmadığı için içeriğe dair bilgi vermemektedir. Bu yüzden

  1. Beyazıt Devlet Kütüphanesi’nin veri kaynakları kullanılarak literatür taraması ile kataloglama ve indeks hazırlamadan oluşacak ilk aşamada Hürriyet Gazetesi, İbret Gazetesi, İkdam Gazetesi, Tercüman-ı Ahval-1860, Tasvir-i Efkar-1862, Servet-i Fünun, Malumat Dergisi, Medeniyet (Musavver Medeniyet) Dergisi, Mecmua-yı Fünun-Münif Paşa 1878-1879 adlı süreli yayınlardan oluşacak literatürü derli toplu olarak bir araya getirerek ve belirlenen başlıklar etrafında araştırmacıların yapacağı okumalar sonrasında anahtar kelime ve kavramlar aracılığıyla içeriğe dair bir kataloglama ve indeksleme çalışması yapılacaktır.
  2. 1862-1908 arası dönemdeki medeniyet tartışmaları ile ilgili temsil gücü yüksek 18 temel metin projenin ilk altı ayında proje yürütücüsü, proje araştırmacısı ve proje bursiyerleri tarafından ilgili süreli yayınlar taranarak tespit edilip belirlenecek. Böylelikle Katalog çalışması için ele alınan her bir derginin içindekiler listesi oluşturulacak ve her bir yazının içeriği hakkında bilgi veren anahtar kelime ve kavramlar belirlenecektir.
  1. Böylece yazının başlığında ya da içeriği hakkında belirlenen kelime ve kavramların herhangi biri web sayfasının arama butonuna yazıldığında metne ulaşmak mümkün olacaktır. Böylece alanla ilgili insanların rahatlıkla ulaşabileceği bir veri havuzu oluşturulacaktır.
  2. Bu belirleme, tasnifleme ve kataloglama çalışmaları zotero programı ile yapılacaktır. Ve daha sonra yine zotero yardımıyla ortak bir havuzda da toplanacaktır. Bu sayede proje ekibimiz hem güncel olarak birbirlerinin yaptıkları çalışmaları birleştirme, takip etme ve düzenleme fırsatına sahip olacak, hem de Zotero’nun online grup özelliği sayesinde istedikleri, yerden istedikleri zaman kaynaklara erişim sağlayacaklardır. Ayrıca ileride kamu ile paylaşmayı planladığımız verilerimiz ve referanslarımız için de kolay erişim sağlayacaktır.

İkinci Aşamada Yapılacak Çalışmalar:

  1. Belirlenen ve Zotero’ya yüklenen bu metinler haftada bir kez toplanacak olan atölye çalışması ile yapılacak içerik analizlerinden de faydalanılarak tartışılacak ve değerlendirilecektir.
  1. Bu çalışmalar sonucunda yukarıda belirlenen altı alt başlık altında literatür tasnif edilecektir.

  2. Tasnif edilen her bir başlığa ait yazılar hakkında proje araştırmacıları ve bursiyerleri proje ekibine sunum yapacaklar ve yapılan sunumlar grupta müzakere edilecektir.
  1. Müzakereler sonrası her bir sunum bir ön-makale olarak hazırlanacak ve alana dair çalışma yapan akademisyenlerin davet edildiği iki günlük bir çalıştayda müzakare edilecektir.
  1. Çalıştay sonrasında yazılar nihai makaleye dönüştürülecek ve akademik bir kurul tarafından değerlendirildikten sonra seçilen makalelerden bir derleme kitap yayınlanacaktır.

NOT:
- Atölye başlangıçta haftalık olarak yapılacak, süreç içinde katılımcılarla istişare yaparak ihtiyaca göre çalışma periyodu değiştirilebilecektir.

- Bu atölyeye lisansüstü öğrenciler başvurabilir. Okuma ve tartışma merkezli olacağı için katılacak öğrencilerin alana dair birikimleri önem arz etmektedir.

Deneme Deneme....

 

Denemedir.

 

Deneme.

 

Ödeme için tıklama.

BAŞVUR